Một bộ phim không có cảnh máu me, không có yếu tố khiêu d:âm hay ngôn từ tục tĩu… lại bị xếp hạng R – chuyện tưởng đùa mà là thật. Câu chuyện về xếp hạng R của Constantine khiến cả đoàn phim và khán giả nhiều năm sau vẫn ngỡ ngàng, thậm chí đạo diễn Francis Lawrence từng thẳng thắn thừa nhận: “Nếu biết trước bị gắn mác R, tôi đã làm một bộ phim đậm chất R từ đầu cho rồi”.
Khi “Bầu Không Khí Tổng Thể” Cũng Khiến Phim Bị Kiểm Duyệt
Xếp hạng R của Constantine là một trong những ví dụ điển hình cho sự bất định trong hệ thống phân loại phim Mỹ. Trường hợp này không chỉ làm dấy lên tranh cãi về tiêu chí kiểm duyệt, mà còn phơi bày một lỗ hổng lớn trong cách đánh giá phim ảnh tại Hollywood – nơi mà những yếu tố phi kỹ thuật như “cảm xúc” và “trực giác” đôi khi lại có thể quyết định số phận cả một bộ phim.
Ra mắt vào năm 2005, Constantine là một phim hành động siêu nhiên do Francis Lawrence đạo diễn, với sự tham gia của Keanu Reeves trong vai John Constantine – một thầy trừ tà có khả năng cảm nhận và tương tác với các sinh vật siêu hình, đồng thời có thể di chuyển giữa cõi trần và địa ngục. Phim khai thác những xung đột giữa thiên thần và ác quỷ trong một thế giới hiện đại đầy hỗn loạn, mang phong cách u ám, đậm màu thần thoại và triết học phương Tây.
Ngay từ khi khởi động dự án, mục tiêu của Warner Bros. là đưa Constantine vào nhóm phim được dán nhãn PG-13 – tức phù hợp với khán giả từ 13 tuổi trở lên, miễn có người lớn đi kèm. Điều này không chỉ xuất phát từ chiến lược thương mại nhằm mở rộng đối tượng người xem, mà còn do kinh phí sản xuất phim ở mức vừa phải, đòi hỏi doanh thu phòng vé phải thật sự khả quan.
Để đạt được mục tiêu đó, nhà sản xuất đã giao cho đoàn phim một danh sách chi tiết những điều được làm và không được làm để “vượt ải kiểm duyệt”. Danh sách này bao gồm các quy tắc khắt khe về cảnh bạo lực, ngôn từ tục tĩu, yếu tố khiêu gợi, cũng như hạn chế bất kỳ nội dung nào có thể bị xem là quá kích động hoặc phản cảm đối với thanh thiếu niên.
Francis Lawrence đạo diễn cùng toàn bộ ekip đã nghiêm túc tuân thủ những quy định đó, một nỗ lực không nhỏ để tạo ra một bộ phim giữ được màu sắc đen tối đặc trưng nhưng vẫn nằm trong giới hạn PG-13.
Cú “Phủ Đầu” Từ Hiệp Hội Điện Ảnh Mỹ
Tuy nhiên, mọi công sức ấy nhanh chóng trở thành vô ích. Khi bản phim hoàn thiện được gửi đến Hiệp hội điện ảnh Hoa Kỳ (MPAA) – cơ quan chịu trách nhiệm phân loại phim Mỹ – thì một điều bất ngờ đã xảy ra: chỉ sau 5 phút trình chiếu thử, MPAA đã yêu cầu dừng lại và tuyên bố dán nhãn R cho bộ phim.
Không có lời cảnh báo trước, không có phân tích chi tiết nào về những phân đoạn vi phạm. Lý do duy nhất được đưa ra là: “bầu không khí tổng thể” của Constantine mang lại cảm giác “sợ hãi áp đảo” cho người xem. Một lý do nghe qua tưởng như đùa, nhưng lại có đủ sức nặng để biến cả một kế hoạch sản xuất xoay chiều chỉ trong chớp mắt.
Điều đáng nói là “bầu không khí tổng thể” – một cụm từ đầy cảm tính – không hề tồn tại trong bất kỳ văn bản chính thức nào của MPAA hay các hướng dẫn kiểm duyệt phim thông thường. Không có điều khoản, tiêu chí hay thước đo cụ thể nào để xác định một “không khí” là quá đáng sợ. Tuy nhiên, chính cảm giác đó lại là nguyên nhân khiến xếp hạng R của Constantine trở thành một sự đã rồi mà không ai trong đoàn phim có thể can thiệp hay thắc mắc.
Khi Không Khí Phim Trở Thành “Thủ Phạm Vô Hình”
Trong một nền công nghiệp được xem là khắt khe nhất thế giới như Hollywood, nơi mà hệ thống kiểm duyệt đã tồn tại và vận hành hàng chục năm, việc một bộ phim bị từ chối chỉ vì “cảm xúc” là điều hiếm gặp và đáng suy ngẫm. Xếp hạng R của Constantine cho thấy rằng đôi khi, nội dung không vi phạm luật, hình ảnh không gây sốc, lời thoại không tục tĩu… vẫn không đủ để vượt qua “cảm tính” của hội đồng kiểm duyệt.
Điều này đặt ra câu hỏi lớn: nếu “không khí tổng thể” có thể bị xem là yếu tố khiến phim không phù hợp với thanh thiếu niên, thì ranh giới giữa sáng tạo và kiểm duyệt nằm ở đâu? Liệu những nhà làm phim có thể làm hài lòng hội đồng kiểm duyệt nếu không thể biết rõ họ sẽ cảm nhận “không khí” của phim ra sao?
Với khán giả từng thưởng thức Constantine, đây là một bộ phim mang đậm không gian thần thoại, bí ẩn và có phần lạnh lẽo nhưng không phải là một tác phẩm gây ám ảnh đến mức “không thể kiểm soát”. Thay vào đó, phim được đánh giá cao bởi bầu không khí nhất quán, hình ảnh giàu biểu tượng và chiều sâu tâm linh những thứ tưởng chừng nên được khuyến khích trong điện ảnh nghệ thuật.
Hậu Quả Và Sự Tiếc Nuối Không Thể Đảo Ngược
Chính đạo diễn Francis Lawrence cũng không giấu được sự tiếc nuối khi nhìn lại câu chuyện này. Trong một buổi phỏng vấn nhân dịp kỷ niệm 15 năm phim ra mắt, ông chia sẻ:
“Nếu tôi biết trước phim bị xếp hạng R, tôi đã làm một bộ phim R-rated thực thụ ngay từ đầu.”
Đó không chỉ là nỗi thất vọng, mà còn là sự lãng phí về mặt nghệ thuật. Bởi lẽ, khi bị gán nhãn R, Constantine đã đánh mất lượng lớn khán giả trẻ – nhóm mà Warner Bros. nhắm tới ngay từ đầu. Đồng thời, vì muốn giữ phim trong khuôn khổ PG-13, cả đoàn làm phim đã phải hy sinh rất nhiều chi tiết, ý tưởng và cả tầm nhìn sáng tạo. Kết quả là một bộ phim “lưng chừng” – không đủ nhẹ nhàng để dễ tiếp cận, cũng không đủ táo bạo để tạo dấu ấn như một tác phẩm R-rated trọn vẹn.
Xếp hạng R của Constantine trở thành bài học cay đắng cho không chỉ đoàn phim, mà còn cho những nhà làm phim độc lập, khi họ buộc phải đứng giữa hai bờ: nghệ thuật và kiểm duyệt, tự do sáng tạo và ràng buộc thương mại.
Constantine – Một Tượng Đài Bị Giới Hạn?
Dù gặp khó khăn trong giai đoạn phát hành, Constantine vẫn dần khẳng định vị trí của mình trong lòng khán giả. Gần 20 năm sau, đây vẫn là một trong những phim hành động siêu nhiên nổi bật nhất của thập niên 2000. Hình ảnh Keanu Reeves vai Constantine – lạnh lùng, bất cần và mang nội tâm giằng xé đã trở thành biểu tượng văn hóa đại chúng, được nhiều thế hệ khán giả yêu mến.
Cái bóng của xếp hạng R của Constantine vẫn còn đó, như một vết cắt mơ hồ nhưng sâu sắc, nhắc nhở người yêu điện ảnh rằng: đôi khi, sáng tạo nghệ thuật cũng có thể bị “xét xử” chỉ vì cảm xúc của một nhóm người.
Nếu bạn cũng từng thắc mắc vì sao một bộ phim không quá bạo lực, không có cảnh nóng hay ngôn từ phản cảm như Constantine lại bị gắn mác R, thì đây chính là một trong những “ca kiểm duyệt khó hiểu” bậc nhất của Hollywood. Và còn rất nhiều câu chuyện hậu trường thú vị, những fact bí mật về các ngôi sao, hay những lần phim “đổ vỡ vì kiểm duyệt” mà ít người biết đến đang chờ bạn khám phá.
Đừng quên theo dõi fanpage Facebook Rạp Phim và ghé thăm website Rạp Phim để cập nhật thêm nhiều tin tức điện ảnh mới nhất, bài phân tích chuyên sâu và loạt câu chuyện hậu trường mà fan chân chính không thể bỏ lỡ!
